Kościoły i kaplice Diecezji Mazurskiej
Kalendarz 2015-2017
Mazurskie Towarzystwo Ewangelickie,
Olsztyn 2015
stron 192
ISBN 978-83-94129-0-8
Opracowanie Kościoły i kaplice Diecezji Mazurskiej. Kalendarz 2015-2017 chce być świadectwem o obecności Ewangelików
na Warmii i Mazurach oraz Podlasiu.
Na kartkach kalendarza pokazujemy zastaną teraźniejszość kościołów w Diecezji Mazurskiej w przeddzień jubileuszu 500-lecia Reformacji.
Przedstawiamy wszystkie kościoły i większość kaplic należących do Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego.
W Kalendarzu znajdują się trzy wiersze Erwina Kruka i artykuł Andrzeja Rzempołucha, kierownika Oddziału Sztuki Dawnej Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie, na temat pruskich portretów Marcina Lutra.
Na końcu w aneksie znajdą Państwo wykaz duchownych pełniących posługę duszpasterską w Diecezji po 1945 r., a także wykaz parafii i filiałów Kościoła Ewangelickiego sprzed 1945 roku.
|
|
Ewangeliccy duchowni i parafianie
Powojenne lata w Olsztynie i na Mazurach,
Mazurskie Towarzystwo Ewangelickie, Olsztyn 2007
stron 135,
ISBN 978-83-915852-6-9,
Nakład wyczerpany
Książka zawiera materiały z konferencji zorganizowanej z okazji 130-lecia poświęcenia kościoła:
- Ks. bp Rudolf Bażanowski - "130 lat ewangelickiego kościoła Chrystusa Zbawiciela"
- Andrzej Friszke - "Ks. Edmund Friszke - dramat polskiego ewangelika"
- Erwin Kruk - "Ks. Otton Wittenberg - weteran pracy na niwie Pańskiej"
- Janusz Małłek - "Karol Małłek. Kościół ewangelicki a sprawa mazurska w latach 40. i 50. XX w."
- Andrzej Sakson - "Sytuacja Mazurów po zakończonej w 1958 r. w woj. olsztyńskim akcji łączenia rodzin"
- Alfred Czesla - "Tożsamość ewangelików olsztyńskich"
|
|
Erwin Kruk
Znikanie [Poezje], Mazurskie Towarzystwo Ewangelickie, Olsztyn 2005
stron 96, ISBN 83-915852-5-5, twarda oprawa, cena 15 zł
Erwin Kruk urodził się 4 maja 1941 roku w Dobrzyniu koło Nidzicy. W 1966 roku ukończył studia polonistyczne na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Od tego czasu mieszka w Olsztynie. Poeta, prozaik i publicysta. W jego dorobku twórczym znajdują się powieści, m.in. "Pusta noc" (1976), "Łaknienie" (1980) i "Kronika z Mazur" (1989), oraz książki eseistyczne: "Warmia i Mazury" (2003) i "Szkice z mazurskiego brulionu" (2003). Wydał następujące zbiorki wierszy: "Rysowane z pamięci" (1963), "Zapisy powrotu" (1969), "Moja Północ" (1977), "Powrót na wygnanie" (1977) i "Z krainy Nod" (1987).
Nowy zbiór wierszy Erwina Kruka "Znikanie" zawiera utwory powstałe w ostatnich dwudziestu paru latach. Niektóre z nich drukowane były na łamach takich czasopism, jak "Literatura", "Więź", "Regiony", "Pomerania", "Śląsk", "Myśl Protestancka" i "Odra".
|
|
Hieronim Skurpski Album pod redakcją Erwina Kruka, Mazurskie Towarzystwo Ewangelickie, Olsztyn 2004
stron 240, ISBN 83-915852-3-9, cena 50 zł
Album "Hieronim Skurpski" ukazał się przed 90. urodzinami nestora
olsztyńskich plastyków (ur. 17 X 1914 r. we wsi Skurpie koło
Działdowa). Jest publikacją książkową o formacie 24 cm x 22 cm; liczy
240 stron i ma twardą oprawę. Opracowanie graficzne jest dziełem
Tadeusza Burniewicza, a redakcja wydawnicza - Swietłany Kruk. Album
mógł się ukazać m.in. dzięki dotacji z budżetu Miasta Olsztyn i
Prezydenta Miasta Olsztyn.
Zawartość treściowa albumu to esej Erwina Kruka "Ze Skurpia w świat"
(1,5 ark. wyd), ukazujący życie, kulturę, przemiany zachodzące w XX
wieku w tej części Europy, kręgi zainteresowań i wtajemniczeń,
ciśnienie epok na życie ludzi, a także zakreślenie kręgu inspiracji,
które skłaniają Hieronima Skurpskiego do podejmowania wciąż nowych
wyzwań i poszukiwania wciąż nowych form artystycznego wyrazu. Jest w
albumie jubileuszowy tekst p. Sławomira Bołdoka z Warszawy, znawcy
rynku sztuki w Polsce, napisany w formie listu i zatytułowany "Drogi
Panie Hieronimie". Ukazana jest tu twórczość olsztyńskiego artysty na
tle jej przemian i przemian polskiej sztuki współczesnej. Album zamyka
szczegółowe i pracowite "Kalendarium życia i twórczości" (1 ark. wyd.)
opracowane przez olsztyńskiego historyka sztuki, p. Krystynę
Koziełło-Poklewską.
Najważniejsza w albumie "Hieronim Skurpski" jest jednak prezentacja
dorobku plastycznego, na który złożyło się 65 lat pracy twórczej
olsztyńskiego malarza, grafika i rysownika. Wydany album zawiera aż 169
reprodukcji barwnych: rysunków, grafik i obrazów Hieronima Skurpskiego.
Ponadto obok kalendarium zamieszczone zostały w porządku
chronologicznym 44 rysunki, szkice i notaty rysunkowe, pochodzące ze
szkicowników od 1939 roku aż po rok dwutysięczny. Część dokumentacyjną
albumu wzbogacają też 44 fotografie, w większości archiwalne.
Najstarsze zdjęcie pochodzi z 1915 roku, gdy artysta był w wieku
niemowlęcym, a najmłodsze z maja 2004 roku, kiedy Hieronim Skurpski
przekazuje grafikowi Tadeuszowi Burniewiczowi, autorowi opracowania
graficznego albumu, swoje najstarsze szkicowniki. Reprodukowane prace,
oprócz pracowni artysty, pochodzą m.in. ze zbiorów Muzeum Warmii i
Mazur oraz Biura Wystaw Artystycznych w Olsztynie, z utworzonej w 1992
roku Galerii Malarstwa i Grafiki Hieronima Skurpskiego "Baszta" w
Nidzicy, a także z Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Olsztynie oraz z
kolekcji prywatnych. Album zawiera też takie rozdziały, jak:
"Wypowiedzi o twórczości", "Z Dziennika" artysty, "Bibliografia" oraz
streszczenia w językach niemieckim i angielskim.
|
|
Ks. dr Alfred Jagucki
Mazurskie dole i niedole. Wspomnienia i refleksje z lat pracy na Mazurach, Mazurskie Towarzystwo Ewangelickie, Olsztyn 2004
stron 221, ISBN 83-915852-4-7, nakład wyczerpany
Ks. Alfred Jagucki był pierwszym duchownym ewangelickim, który w 1945
roku przybył na Mazury i pozostał tu 18 lat, podejmując najpierw pracę
kościelną w Sorkwitach, a od roku 1952 w Szczytnie. W swych
wspomnieniach, które napisał w sędziwym wieku, autor ukazuje Mazury
jako krainę czułej i bolesnej pamięci. W tym zaś, co przeżył i napisał,
stara się zrozumieć, dlaczego na rodzinnej ziemi traktowano Mazurów
jako obcych. Podaje przykłady niegodziwości i konfliktów oraz
funkcjonujących po wojnie stereotypów, które umacniały nieufność i
rozgoryczenie ludności miejscowej. Takiej książki o mazurskim życiu
kościelnym, jaką jest ta praca, dotychczas nie było.
Ilustracją tekstu są rysunki nestora olsztyńskich artystów plastyków
Hieronima Skurpskiego z cyklu rybackiego "Połów zimą", wykonane w 1964
roku w Głodowie na skraju Puszczy Piskiej. Książka zawiera także bogatą
dokumentację fotograficzną, ukazującą ważne momenty z życia autora i
jego rodziny (ponad 40 zdjęć). Wspomnienia uzupełnia "Dodatek", w
którym znalazły się osobiste refleksje synów autora: ks. bp. Janusza
Jaguckiego - zwierzchnika Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP, oraz
ks. bp. Waltera Jaguckiego - zwierzchnika Kościoła Luterańskiego w
Wielkiej Brytanii. Ponadto jubileuszowymi wspomnieniami o przyjacielu
dzieli się biskup-senior Jan Szarek, prezes Diakonii Kościoła
Ewangelicko-Augsburskiego w RP. Książkę zamyka krótkie "Posłowie"
księdza Rudolfa Bażanowskiego, obecnego biskupa Diecezji Mazurskiej,
informujące o dzisiejszym stanie Kościoła na tym terenie.
|
|
Erwin Kruk
Szkice z Mazurskiego Brulionu, Mazurskie Towarzystwo Ewangelickie, Olsztyn 2003
stron 382, ISBN 83-915852-2-0,
Nakład wyczerpany
Książka zawiera ponad 70 szkiców historyczno-literackich o
wielokulturowych tradycjach dawnej ziemi pruskiej oraz o ich
dzisiejszym postrzeganiu na Warmii i Mazurach. Większość tekstów była
publikowana w czasopismach, m.in. w "Pomeranii" (Gdańsk), "Myśli
Protestanckiej" (Katowice) i w Magazynie "Gazety Olsztyńskiej"
(Olsztyn).
Autor przybliża wydarzenia i twórców kultury, związanych z tym regionem
zarówno przez miejsce urodzenia, jak i działalność; zwraca uwagę na
przemiany i zachodzące procesy społeczne. Punktem wyjścia jest
współczesność, która zatarła wiele śladów wielokulturowości.
Poszczególne szkice dotyczą Prusów (m.in. chrysytianizacji Prusów przed
przybyciem Zakonu, niemiecko-pruskiego "Słownika Elbląskiego" z ok.
1400 r.), wybitnych postaci kultury niemieckiej (m.in. Herdera, Ludwiga
von Baczko, Ferdynanda Gregoroviusa, historyka Maksa Toeppena,
pierwszego laureata Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny Emila von
Behringa). Prezentowani są też twórcy niemieckiej literatury
popularnej: Fritz i Richard Skowronnek oraz znani pisarze: Ernst
Wiechert, Siegfied Lenz, Johannes Bobrowski i inni]. W książce wiele
miejsca poświęcono tradycji i różnym przejawom kultury mazurskiej,
poczynając od piśmiennictwo religijnego w okresie reformacji i
pierwszych opisów Mazurów jako grupy etnicznej, aż po działalność
Gustawa Gizewiusza, Marcina Gerssa, Wojciecha Kętrzyńskiego, Jana
Karola Sembrzyckiego, Michała Kajki i innych), refleksji dotyczących
dziedzictwa kulturowego i tradycji, przeszkód politycznych i
psychologicznych w dostrzeganiu wielokulturowości.
|
|
Erwin Kruk
Ewangelicy w Olsztynie z dziejów parafii w latach 1772 - 2002, Mazurskie Towarzystwo Ewangelickie, Olsztyn 2002
stron 157, ISBN 83-915852-1-2,
Nakład wyczerpany
We wstępie poprzedzającym monografię parafii ewangelickiej w Olsztynie,
autor m.in. napisał: "Na ogół przytakuje się twierdzeniom, że historii
nie można zmienić. Mimo to, dla lepszego samopoczucia, w kształtowaniu
jej obrazu pewne karty oświetla się jaśniej, o obecności innych ledwie
się napomyka. Ta książka wydobywa na jaw mniej znane karty, w tym także
te, na których nie spoczął dotąd wzrok historyków i badaczy. Uważam, że
to, co się rozwijało niejako na uboczu głównego nurtu wydarzeń,
jakkolwiek nie przynosi olśniewających odkryć, również potrafi
zaciekawić. Nabożeństwa na zamku olsztyńskim, długoletnie starania o
budowę kościoła, duchowni, szkoły ewangelickie i ich przekształcenia,
opieka duszpasterska nad tymi, którzy budowali linię kolejową, a także
postawy księży w trudnych czasach wyboru, nieznane dokumenty z 1945
roku i późniejsze ingerencje władz w życie kościelne - to wszystko,
podane tu przykładowo, w istocie składa się na ciąg trwania i przemian."
|
|
Praca zbiorowa pod kierunkiem Erwina Kruka
Ewangelicy na Warmii i Mazurach - dzieje i współczesność, Mazurskie Towarzystwo Ewangelickie, Olsztyn 2001
stron 156, ISBN 83-915852-0-4, nakład wyczerpany
Książka zawiera materiały z zorganizowanej przez Mazurskie Towarzystwo
Ewangelickie sesji naukowej, która pod hasłem "Ewangelicy na Warmii i
Mazurach - dzieje i współczesność" odbyła się w dniach 15 - 17 czerwca
2001 roku w Mikołajkach. Autorzy referatów: prof. dr Janusz Małłek, bp
Rudolf Bażanowski, dr Grzegorz Jasiński, Herbert Somplatzki (tekst
tłumaczony z niemieckiego przez Elizę Kruk), Erwin Kruk, prof. dr
Andrzej Sakson, dr hab. Bożena Domagała. Najobszerniejszy tekst to -
wyszczególnione w dziale "Badania i analizy" - opracowanie dr. Alfreda
Czesli "Tożsamość ewangelików na Warmii i Mazurach w świetle badań
socjologicznych" oparte na przeprowadzonych przez Mazurskie Towarzystwo
Ewangelickie badaniach ankietowych, rozpoczętych w roku 2000 a
zakończonych w I połowie 2001 roku. Jest to pierwsza po 1945 roku
całościowa prezentacja tej grupy wyznaniowej, liczącej obecnie na
Warmii i Mazurach ok. 5 tysięcy osób. Poszczególne teksty mają
streszczenia w języku niemieckim.
|
|